Nina Polak over de vrije lezer: “Verslaving is een van de grootste onvrijheden die wij hebben in ons land.”

Van 22 t/m 26 november vindt het Wintertuinfestival plaats in Nijmegen. Nina Polak is de week van het festival writer in residence. Ze zal op zaterdag de festivalavond openen met een ode aan de lezer.

Het thema van het festival is ‘de vrije lezer’. Als voorproefje op het thema vroegen we haar alvast naar haar kijk op de (on)vrije lezer.

 


Wat is volgens jou een vrije lezer?

Onlangs las ik een artikel van Bregje Hofstede in De Correspondent over onze Facebookverslaving. Zij schreef hoe slecht het is om de hele dag achter een scherm te zitten. Voor alle mensen in het vrije westen, die weinig controle hebben over hun eigen concentratie is lezen een daad van verzet. Je kunt kiezen daarin te verzinken te midden van de ratrace van het dagelijks leven.

“Een boek is een goed medicijn tegen het getrek van dat beeldscherm.”

Waarom is de lezer niet vrij?

Ik ben wat ambivalent over het thema, ik begrijp wat ermee wordt bedoeld. De gedachte is tot stand gekomen door hoe onvrij we überhaupt zijn in deze tijd. Onvrij in onze alledaagse keuzes. Wat we onder ogen krijgen wordt in steeds grotere mate bepaald door algoritmen. Er zijn veel bedrijven zoals Facebook en Netflix die ons op allerlei manieren verslaafd maken aan het beeldscherm en bepalen waar wij naar kijken. Dat maakt het moeilijk je te concentreren op een roman.
Verslaving is een van de grootste onvrijheden die wij hebben in ons land.

Maar daar houdt het ook wel op voor me.
Kijk naar jongeren die hele series boeken wegwerken. Er wordt echt nog wel gelezen. Een boek is een goed medicijn tegen het getrek van dat beeldscherm.

“Het is een gevecht om de aandacht van de consument.”

Speelt het boekenvak ook in op deze verslaving?

In elk vakgebied is er een wedstrijd om aandacht gaande, dat geldt voor het boekenvak net zo goed. Het is een gevecht om de aandacht van de consument. Maar het boekenvak is nog altijd een redelijk vrije ruimte die voor iedereen beschikbaar is  in vergelijking met de beeldende kunst. Daar gaat zoveel geld in om en het economische is belang veel groter.

Is dit een zorg als schrijver?

Nee, omdat ik me geen illusies maak over wat literatuur kan doen. Veel mensen vragen mij de laatste tijd om iets te zeggen over literatuur en engagement. Ik ben niet het type schrijver dat met literatuur pretendeert de wereld te veranderen. Literatuur kan mijns inziens een grondstof en een voedingsbodem zijn. Ik ben er meer mee bezig hoe ik een boek tot een zinvol geheel kan maken.


“Ik wil een lezer meenemen in een bewustzijn dat niet van hem of haar is.”

Wat wil jij wel met literatuur?

Ik wil mensen een boek lang laten genieten van een lange tekst. Ik wil een lezer meenemen in een bewustzijn dat niet van hem of haar is. Ik wil diegene plezier bezorgen en er wellicht inspiratie uit laten putten. Ik ben ook journalist, ik vind het ook heel leuk om beschouwend te schrijven, maar fictie geeft de mogelijkheid om grote thema’s op een meer intuïtieve manier te onderzoeken. Dat is voor mijzelf een mooie manier om proberen de wereld te begrijpen.

Wat ga je doen op het Wintertuinfestival?

Ik denk dat ik het ga hebben over die verslaving. Dat is een kader om te onderzoeken hoe het gesteld is met onze vrijheid.

 


Nina Polak is schrijver van fictie en non-fictie. Ze is redacteur bij De Correspondent en schreef voor o.a. De Groene Amsterdammer. In 2014 verscheen haar debuutroman We zullen niet te pletter slaan.


Thomas Verbogt: ‘Wat ik wil, is dat mijn verhaal de werkelijkheid verzacht.’

Verdieping / 14 september 2017

De zoektocht naar talent

Thema's / 4 mei 2017

Hoe is het nu met Rutger Heringa, winnaar Debutantenschrijfwedstrijd 2015 ?

Verdieping / 11 november 2017