Als je een boek hebt geschreven, is uitgeven in eigen beheer een interessante optie. Het geeft je de vrijheid om heel wat keuzes zelf te maken. Al wil je jouw boek op roze papier laten drukken in het formaat van een ansichtkaart; er is niemand die je tegenhoudt. Bovendien hoef je geen royalties af te staan, waardoor alle verdiensten rechtstreeks aan jou worden uitgekeerd. Een boek uitgeven in eigen beheer heeft dus belangrijke voordelen ten opzichte van traditioneel uitgeven, maar de eerlijkheid gebied  te zeggen dat het niet één en al rozengeur en maneschijn is. Er zijn ook risico’s aan verbonden en wij bij Pumbo.nl zien het als onze taak jou voor bijbehorende valkuilen te behoeden.

Valkuil 1: Niet genoeg research doen

Met het doen van research begin je in het ideale geval al nog voordat je jouw boek gaat schrijven. Het principe ‘beter laat dan nooit’ is hier echter ook van toepassing, dus als je al een heel eind op streek bent met je boek – of de laatste punt misschien zelfs al op papier staat – kan het geen kwaad de stappen te doorlopen die je eigenlijk al van tevoren had moeten zetten. Om te beginnen ga je onderzoeken uit wat voor personen je doelgroep bestaat. Wat hebben zij met elkaar gemeen, wat zijn hun passies en interesses en welke media gebruiken ze? De uitkomsten van dit onderzoek kun je later gebruiken bij de promotie van je boek. Ben je er eenmaal uit wie je doelgroep is en waar zij te bereiken is, dan is het aan te raden te onderzoeken of er überhaupt vraag is naar het boek dat je voor ogen hebt, met name wanneer het een non-fictieboek betreft. Je kunt dit grootschalig aanpakken door een enquête onder de personen uit je doelgroep te verspreiden of je kunt voor de gemakkelijke weg kiezen door een aantal mensen uit je doelgroep persoonlijk te ondervragen.

Valkuil 2: Slecht plannen

Plannen is een must – al helemaal wanneer je jouw boek zelf uitgeeft. Het helpt je de taken die nog moeten worden volbracht in kaart te brengen en schept op die manier orde in de chaos die het zelf uitgeven van een boek met zich meebrengt. Omdat je nagenoeg alles zelf moet doen en niets op een uitgever kunt afschuiven, komt er een grote hoeveelheid werk op je af. Onderschat dit niet en zet daarom alle taken die bij het in eigen beheer uitgeven van een boek komen kijken op een rijtje. Bij voorkeur zo vroeg mogelijk en nog voordat je met het daadwerkelijke uitgeven begint. Probeer in te schatten hoelang je met elke taak bezig zult zijn, welke taken elkaar overlappen en of je van tevoren al bepaalde zaken moet regelen om met een specifieke taak te kunnen beginnen. Zo minimaliseer je de kans dat je op onvoorziene werkzaamheden (en uitgaven) stuit en dat scheelt een hoop frustratie.

Valkuil 3: Niet in redactie en vormgeving investeren

Over boeken die in eigen beheer worden uitgegeven, bestaan heel wat misvattingen. Eén daarvan is dat deze boeken per definitie slecht geredigeerd zijn en qua vormgeving mijlenver achterlopen op de boeken die traditionele uitgevers op de markt brengen. Dat is niet waar, maar besef wel dat je als zelfpublicerende auteur zelf verantwoordelijk bent voor deze taken. Hoe goed je Nederlands ook is en hoe creatief je ook bent; als je niet voor deze taken bent opgeleid, begin er dan niet aan. Je zult zien dat een professionele redacteur beduidend meer spel-, taal- en inhoudelijke fouten uit je boek haalt dan jij ooit voor mogelijk hield en dat je jouw boek nooit zo mooi had kunnen opmaken als een grafisch ontwerper dat kan. Bezuinig dus niet op redactie en vormgeving en schakel als het even kan de hulp van een professional in. Met half werk verkoop je jouw boek niet.

Valkuil 4: Een te grote oplage laten drukken

Veel zelfpublicerende auteurs kiezen (in eerste instantie) voor Printing on Demand en dat is meestal een verstandige keuze. Het voornaamste voordeel van deze productiemethode is dat je niet bang hoeft te zijn dat je met een grote voorraad onverkochte boeken komt te zitten. Dat is namelijk niet alleen zonde van je werk, maar ook van het geld dat je in het drukken van de boeken hebt gestoken. Een boek dat ‘on demand’ wordt gedrukt, is relatief gezien duurder, maar bespaart je behoorlijk wat ellende als het uiteindelijk niet goed blijkt te verkopen. Is het daarentegen een schot in de roos en vindt het wel gretig aftrek, dan kun je er altijd nog voor kiezen het in grote oplage te laten drukken zodra je een beter beeld hebt van de grootte van de vraag. Wil je wel meteen een grote(re) oplage van je boek laten drukken? Ga dan van tevoren na of er genoeg interesse voor is, bijvoorbeeld door het uit te geven middels crowdfunding.

Valkuil 5: Te weinig tijd en energie in promotie steken

Boeken verkopen zich niet vanzelf. Dat is een open deur, maar toch denken veel auteurs te lichtzinnig over het in de markt zetten van hun boek. Het versturen van een persbericht is een goede eerste stap, net als het promoten van je boek via social media, maar dan ben je er nog niet. Kijk ook eens naar de mogelijkheden voor het starten van een auteurswebsite, zet je persoonlijke netwerk in of organiseer een boekpresentatie. Eén ding is zeker: promotie kost tijd – en niet zo’n klein beetje ook. Begin er dus op tijd mee, bij voorkeur wanneer je nog aan het schrijven bent. Ga nog eens na waar je doelgroep zich bevindt en via welke media je haar het best kunt bereiken. Benader deze media persoonlijk en op originele wijze en gooi niet na één poging de handdoek in de ring als je niet meteen een reactie krijgt. Heb je zelf weinig tijd of geen ervaring op dit gebied? Overweeg dan eens een PR-professional in te schakelen om je hierbij te helpen.

Uitgeven in eigen beheer zonder risico’s

Uitgeven in eigen beheer is voor veel auteurs een aantrekkelijke optie door de vele voordelen die het met zich meebrengt. Dit neemt echter niet weg dat je alert moet zijn op de valkuilen die je op weg naar het zelf publiceren van je boek kunt tegenkomen. Gelukkig zijn deze niet onoverbrugbaar en als je je bewust bent van de gevaren, zul je zien dat het zelf uitgeven van een boek vooral een extreem leerzame, verrijkende en vooral leuke ervaring is die je de rest van je leven bijblijft. Bereid je dus goed voor, trek die stoute schoenen aan en ga ervoor! Dan staat niets jouw succes meer in de weg.

Fabianne Rijkes is als marketing- en communicatiemedewerker werkzaam bij Pumbo.nl, het grootste self-publishing platform van Nederland. Op dit platform is onlangs een boek uitgeven gids verschenen, waarin je de fijne kneepjes van het uitgeefvak leert. Deze gids is online gratis te lezen en staat boordevol tips over uitgeven.